Renalni registar Bosne i Hercegovine
• Udruženje za nefrologiju, dijalizu i transplataciju u Bosni i Hercegovini, je formiralo Renalni Registar Bosne i Hercegovine 1999. god. kada je počelo s prikupljanjem potrebnih podataka.
• Odgovor na upitnike koji su poslani dijaliznim Centrima, poslalo je 6 od 18 dijaliznih Centara prve godine, da bi 2001. god. dobijeni podaci iz svih 20 dijaliznih Centara.
• Prema standardima Evropskog renalnog registra, za 2002. god. su napravljeni individualni upitnici za pacijente i napravljena je baza podataka za 1531 pacijenata koji su se nalazili na dijalizi.
• Renalni registar Bosne i Hercegovine je od 2002. god. uključen u Evropski renalni registar, zahvaljujući angažmanu odgovornih ljekara za renalni registar u dijaliznim Centrima u Bosni i Hercegovini.
• Predsjednik Komisije za Renalni Registar Bosne i Hercegovine je prof. dr. Halima Resić, Klinika za hemodijalizu KCU Sarajevo
Uvod
Udruženje za nefrologiju, dijalizu i transplantaciju Bosne i Hercegovine (UNDT BiH) osnovano je 1997. godine uz organizacionu i finansijsku pomoć humanitarne organizacije Medicine du Monde.
Tokom rata u Bosni i Hercegovini 1992-1995 godine dijalizni centri su funkcionirali zahvaljujući donacijama materijala od Evropske unije i transportu i distribuciji materijala koji je organizirala humanitarna organizacija Medicine du Monde (1). Od 1997. godine liječenje hroničnih bubrežnih bolesnika dijalizom finansira država, uz brojne probleme zbog teške ekonomske situacije u zemlji, ali i zbog specifičnog političkog uređenja.
Veliku ulogu u rješavanju tih problema ima UNDT BiH čiji su glavni zadaci: standardizacija liječenja bubrežnih bolesnika, ujednačavanje kvaliteta liječenja, edukacija nefrološkog kadra, povećanje broja bolesnika na peritonealnoj dijalizi i program transplantacije bubrega. 1999. godine UNDT BiH je formiralo Renalni registar Bosne i Hercegovine (RRBiH) i započelo sa prikupljanjem potrebnih podataka.
Prve godine odziv dijaliznih centara je bio slab, odgovor je poslalo svega šest od 18 dijaliznih centara. Već sljedeće godine postignut je ohrabrujući uspjeh jer su dobijeni podaci iz 12 od 20 dijaliznih centara, a za 2001. godinu pristigli su odgovori iz svih 20 dijaliznih centara u Bosni i Hercegovini.
Naša zemlja je od 2002. godine uključena u aktivnosti Central and Eastern European (CEE) Advisory Board in Chronic Renal Failure (CRF).
Metode
Upitnici koje je pripremila Komisija za standardizaciju i renalni registar UNDT BiH su dostavljani odgovornim kolegama iz dijaliznih centara sa molbom da se prikaže stanje u dijaliznim centrima na dan 31.12.1999., 2000. i 2001. godine. Upitnik (Dodatak V) je sadržavao grupe pitanja o dijaliznom centru (veličini, opremljenosti, osoblju, načinu pripreme vode), zatim o broju i distrubuciji bolesnika prema spolu, dobi, primarnoj bubrežnoj bolesti, dužini i modelu hemodijaliznog tretmana, mortalitetu te o broju bolesnika sa transplantiranim bubregom. Poštovano je “pravilo 90 dana”, odnosno, hroničnim bubrežnim bolesnicima smatrani su oni koji su na tretmanu duže od tri mjeseca (2). Podaci su analizirani i statistički obrađeni onoliko koliko je to bilo moguće, s obzirom na dostupnost demografskih podataka.
Analiza prikupljenih podataka
Grubo se procjenjuje da Bosna i Hercegovina danas ima oko 3,500.000 stanovnika. Zadnji popis stanovništva proveden je 1991. godine, ali od tada su se broj i struktura stanovništva značajno izmijenili usljed ratnih okolnosti.
Prevalenca bolesnika koji su na terapiji zamjene renalne funkcije (RRT) je oko 450 pmp u cijeloj Bosni i Hercegovini, međutim, postoje značajne razlike među pojedinim regijama. Područje balkanske endemske nefropatije (sjeveroistočna Bosna) sa oko 300.000 stanovnika ima prevalencu bolesnika na terapiji zamjene renalne funkciji od oko 1.030 pmp (per milion population). U tom području je, naravno, i najveća koncentracija dijaliznih centara. Hercegovina ima pet puta manju prevalencu bolesnika koji su na terapiji zamjene renalne funkcije, oko 203 pmp. Na slici gore prikazan je raspored i veličina dijaliznih centara u Bosni i Hercegovini. U dijaliznim centrima radi oko 280 medicinskih sestara i 52 ljekara što znači da, u prosjeku, jedna sestra obavi 14 hemodijaliznih tretmana sedmično, a jedan ljekar se brine za 73 hemodijalizna tretmana sedmično. Dva dijalizna centra rade u četiri smjene, a ostali centri u dvije ili tri smjene. Zadovoljavajuću pripremu vode za dijalizu (reverzna osmoza) imaju svi DC sa izuzetkom jednog malog centra. Ni u jednom centru ne primjenjuje se reprocesing (ponovna upotreba) dijalizatora. Ukupno ima 279 dijaliznih aparata u funkciji. U Bosni i Hercegovini rade i privatni DC, u Banja Luci i Bijeljini, sa odličnim uvjetima za rad. Liječenje bolesnika u tim centrima finansira Fond zdravstvenog osiguranja RS.